KAMUS BAHASA MANGGARAI - INDONESIA
KAMUS BAHASA INDONESIA - MANGGARAI
http://repository.unikastpaulus.ac.id/144/1/3._Kamus_Bahasa.pdf
https://drive.google.com/file/d/1CebWMcw9wQ7HQ58_0syGIcojtqZBvLDr/view
A
Ai-ko, maki ko, makik = jangan-jangan
Ai, losing, woko, méséng, ngasang,, soho, landing, néséng, lodok, cupung, supung, ina, iop, inak, wuku, lété le, lohéng, tau, manat; = karena ; naha, nagha, nahat, op landing = oleh karena; tara, landing le hitu, sogho = oleh karena itu
Amen = Amin
Ajar, titong, tatong, toing, running,
B
Béndar = kota /tempat (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
bong = memuliakan (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Buang = melaporkan (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Duduk = memaksa (?) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Bali = musuh (?) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Bois = basot = baik
basé di’a, bias di’a = baik
Bila, bilas, bongko, buang, ndéik, ndik, tawu, cewak, wecor, wil-mésé, bongo, bongko, lambur, mbokar, mbocil, robo, tawu, ndési, ndési keliténg, gentok, doké, robo, sowong, dongké, loang, sewak, labu jepang, ndisi, kelas, markedila, petola, labor = labu
betua, laing, nuk, salang, tara, lir, hajat, mana, ibot, kuré, émé, duha, wua, icin, isin = maksud ;
ngong, pu’un, lako(n), cai, betuan, campit;= itu maksudnya
itu-po, itu-pé, te co’on, itu betuan; apa maksudnya;
tetaun, té so’on, taun, co’o cai wan, ntaun = maksudnya;
nuk, nanéng, kudut, manga tara, kuré, nanek, ajek, kaweng, betuan = bermaksud ;
ngaru-ngaru, ngaro ngai, ngara = bermaksud berkelahi;
rencu, ngara = memaksudkan ;
kinda te, kindat , latang, ngara = dimaksudkan untuk
kémpa = menolak (?)
besik = sempurna (?) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
C
cembes, sembeh = adem, menyenangkan
Cikel =holek = aksen
Campid =rajan = alasan
ciri= jiri = jadi (menjadi) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Copel = celaka
Cewe = Sewe = hampa = terutama ( KBI M, p. 437)
D
Dai = paling (?) , dai koen (paling kecil) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)E
Eme toe = selain (https://ia803401.us.archive.org/20/items/MQYIBS_DBS_HS/Manggarai-(2013)-New-Testament-(SABDA)-print.pdf, p. 35)
F
G
Go'et = adagium
Gété = Ucapan, Sabda (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
H
I
Irus, ngirus, isung = hidung
Idep, tingo, baé,pecing, pa’ѐl, tingon, pesing, so’uk = mafhum
impi - ampam = apalagi
J
Jéngok, mara wio = deringo
jepek = menggenapi / menyempurnakan
K
Kepok = puji syukur (?)
Kude = toka (Kude usang = toka usang?)
kedéra = tahta (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Kelo = menganiaya (?)/menderita (?) sasaran (?) (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
L
Lulang = jamur api
Lanta, ndar, andong, lanta lagot, pandu , pandu-kadung,
pandu culu = jarak
luca = aniaya
lahé = upah
Ledo = lego = tinggalkan (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
loma = berzinah ((https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Lawar = helai (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Lesing = Lesit (?) = ganti ((https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
M
Maja = mengecam (?)
Mosѐ raѐs, mosѐ cama, ka’ѐng cama = guyup
Mbeko, pépot= jantur
Mai, ngong, tara, le hitu, le itu = maka
Moro matan = te tuung (seungguhnya). (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Maik = landing (?)/ = tetapi (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Mongkos = utuh? (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Menggi = tumpuan ((https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Menduk = ......?
Mbeot = dindu riu ? = merantau . (KBBM - Prof John Lon cs p.....)
Mengar = penampahan ruang udara untuk tempat jauh yang pahaon - pohonnya sudah ditebang. Biasanya ini terlihat dari jauh. (misalnya, kita lihat dari Wejang Buang, Wela ke arah Lawi - Tengka. Ada daerah yang dibuat jalan, makan ada penebangan pohon dan penebangan pohon itu membntuk kosong ruang tertentu. Atau kita lihat dari St. Kuwu ke arah Poco Likang, ada wilayah yang pohon - pohonnya sudah ditebang dan penebangan ibni meninggalkan ruangan kosong yang agar kentara. Ini pengertian yang saya buat sendiri). (VMG I, 18 Mei 2025, JPS 19 Mei 2025)
Melon = ?
Malok = ....
N
Ngirik = menduk = nenes
= ngere-ngiuk, ngirik, nenut,
ngengut, nénés; senandung rindu
ngirit kembung, menduk, wéong,
nénés, kembung = senandung
Nggejang = kesa, nyanyian . (ngobrol dalam WAG Keluarga Besar Wela. Kraeng Egy tanya lalu dijawab oleh Ema koe Felix, lalu saya respons. Ada lagu: Ole Nggejang, ole Nggejang o, sepisa tanngal lima Nggejang e?: Wale: O nggejang o, o diang tannggal lima Nggejang e.
Lagu kedua: Dere Danding: S: O ae.... ba laku kain Batik ngo caci lau Lait go ae; W: O ia o ae..... ba .laku selendang renda ngo nggejang lau Leda go ae . " (JPS, 16 Oktober 2025).
O
P
Potang = sangkar
Pucu, pucu-lolo, wua-pucu= jantung
Paci = kata (?) /katakan , tutur /tuturan (((https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Pilѐ = pilih (https://www.bible.com/id/bible/761/ACT.1.BMNT)
Pѐtѐ = tentang ( https://www.bible.com/id/bible/761/ACT.1.BMNT)
Q
R
Tentet = berhenti sebentar membutuhkan sesuatu (biasa dalam pengantaran pengantin perempuan ke rumah laki-laki untuk pertama kali yang dalam bahasa Manggarai disebut Curu (suru) Wina).
Rubu-rebem, nggili- ngelak = jam 05.00 pagi; masa-galang = jam 09.00-10.00 pagi; leso lѐsak-leso tiling = jam 12.00 siang; holes leso;-- jam 13.00-14.00
rewung, lana, rewun = halimun
Rampo, rampo tombo = interupsi,
Rewa = (1). Oyong, gambas; 2). Bisa.
S
sembeh , cembes = adem, menyenangkan
siding = dinding
Siale = mengkritik, mencela, mencemooh,
Sengat = impaksi makanan (= food impaction) = makanan yang terangkut di antara gigi.
T
Tawu, robo = geleta
Toto bicar; caca mbolot = mengadili
Tobo = jasad
U
V
W
Wosa = sangkar
Wetung = pede = amanat = amanah
Wuncal, wuret, wente-wengas, korak, wu’al, pekas, regit,
regas, jebas, gintem, wongkes, kembas, peret,
loncor, tepe-ropé, ncu’ang, mengkir nco’ur, mbusar, wura-wusal, kebong- burut; = kasar tentang perkataan ; iru, uncang, gages, runggi-rangging, rugi- raging, padi-pedut; = kasar tentang perlakuan
wéong nai = berduka cita (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
wedi = wegi = menginjak (https://www.bible.com/id/bible/761/MAT.5.BMNT)
Wuat wai = perutusan (https://voxntt.com/2023/02/23/masyarakat-jeong-gelar-ritual-adat-untuk-stefanus-gandi-alasannya-terharu/91603/)
Z
Y
Z
Tidak ada komentar:
Posting Komentar