Senin, 23 Desember 2013

GOET - Leo Nyoman - perlu diedit

Kumpulan Go'et dalam Bahasa Manggarai - Flores Barat

April 3, 2013 at 12:59pm
Kumpulan  Go’et  dalam bahasa Manggarai.


1.    Tawa lima gantang, reges lima leke
2.    Pecing one pening, tura one urat
3.    Mese bekek, penong cenggong
4.    Kawe neho pale, lako neho palo
5.    Neka banter nai, renggus ranga
6.    Tong tilu porong mata
7.    Tuju mata, kemu lime
8.    Kapu one mbaru, curu one lutur
9.    Pecing le ceki, tura meu wura
10. Wing agu dading
11. Sapo mese, liking langkas  (Sapo mese likang  langkas (?)  - JeF)
12. Leso remong, rapak reke, ra’up tau
13. Pake di’a, pedeng bokong
14. Pau sapu doal dongkar  (= Rencep  pajung  doal  dongkar)
15. Toe nggonde holes        (ngonde)
16. Neka paing kole tai, neka panta kole diang (neka paing  tai, neka  niak diang)
17. Uwa gula bok leso
18. Long ngger olo, wake kid musi mai  (Lor  ngger  olo,  wake musi  mai)
19. Kaba rae, kudut kaer wae,kerok leso
20. Laki nara laing, wai weta papi   (wai  weta papi, laki nara  laing)
21. Do’ongolo dungket musi
22. Manga go’et ata toe ngoeng, palak ata toe pasn
23. Compang dari, natas labar
24. Weri pesi lenggas sela
25. Neka tinang reme ita, neka na’a reme manga.
26. Neka tuka laing toni
27. Wuas raci weri, lebos kala po’ong
28. Pele le, panggu lau
29. Toto molor, wencu nggeluk
30. Celu mori meu, bom caling mori ami
31. Potang iring, mbaru kaeng
32. Leko ndekok bajar sala.

Tambahan: oleh Hendrik
33. Na,as koe tatang,Tihong koes riong,
34. bom one agu ata lombong lala one wekim lombong pesi.( neka ngong ata  lombong lala kali ngong ru lombong muku)
35. Neka acu ngong wa,u Neka kode ngong wo,e


Dihimpun dari berbagai sumber.
Oleh Leonardus Nyoman

https://www.facebook.com/notes/leonardus-nyoman/kumpulan-goet-dalam-bahasa-manggarai-flores-barat/10152728546610154


(JPS 24  Des. 2013

Minggu, 22 Desember 2013

NGGERANG - Go'et


Nggerang...
Molas  Ndoso ranga mongko
Weki bakok - wuk  rae  ... Nggera
Wuk  lembis - pande keti seli  neteng  weki
Weki  mancak -pande  mbirakang  pikiran  sanggen  lawa
Pasu lasar  pau - ogo tiba ata  dalu
Ranga  lasar  pandang - ogo tiba  mori raja

Nggerang....
Mbilar  jimak -  wintas  siar
Sipa  mori Dima (Bima)
Sikah adak  Cibal
Poto le   mori Todo


Nggereang.....
Siling  de  endem: Pake sewae - Ipung Setiwu - Teu seambong
Pake  hi  mori  ame... Awang
Ipung... hi  inuk .........Hendang
Teu.....hi .molas  nggera ...Nggerang


(JPS, 22  Des. 2013)






Sabtu, 21 Desember 2013

TOMBO NUNDUK MANGGARAI:

  1. Ranaka - Rueng - Uku Kuleng - ok
  2. Nggerang - ngkileng -Jou- Ndoso-ok
  3. Poso Kuwus - Watu Umpu -,  Watu Pengang :  Kolang / Welak  -Ok
  4. Compang Pacar - agu.........: Pacar - Boleng : ok
  5. Watu Timbang  Raung: Pacar - Rego  : poli tulis??
  6. Watu  Paung: Kempo - Boleng? - Ok
  7. Tuak  na'  one  Tana: - Kempo - Sumba
  8. Komodo: Empo......?  poli  tulis?
  9. Watu Lanur: Cibal - Lambaleda - ok
  10. Pongkor: Ulumbu - ok
  11. Ikang  Marang - Todo - Ok
  12. Seki kula: Wae  Rebo -poli  tulis?
  13. Seki Rutung: Uku Pa'n - (Ngusu - Manus - ....), Todo: Poli  Tulis?
  14. Seki Peti: Uku..... Watu  Weri  Ata - Todo:  Poli  Tulis?
  15. Uku   Maras  Welo - seki  Pake -
  16. Seki  Asu -uku Ruis /Loce:-ok - Ndoso
  17. Rana  Mese - soo nunduk? -Lelo  one   internet- toe di  manga  tulis
  18. Compang  Cibal:  so'  NunduK ?
  19. Rana  Masak --- so'nunduk
  20. Rana  Mbeling --- so'nunduk?
  21. Sano Nggoang --- soo  Nunduk?
  22. Rana Poja --- so'Nunduk?
  23. Lawang  agu  Lawung  - Seki  Kode - Mensia  one  mai  Kode - Kanis  Jehola - Pos Kupang


  24. .....

JPS, 21 Desember  2013


ADAK MANGGARAI - Koenchroroninggrat

Menurut  Kincoroninggrat: adak  Manggarai  do  pengaruh  le  adak  Mongoloid  Melayu.


JPS  21  Des. 2013

E PEPET E LEMAH ONE TOMBO MANGGARAI

  1. E PEPET  E  LEMAH  ONE  TOMBO  MANGGARAI
ǝ  lǝmah
  1. Gǝge :  ǝ  lǝmah  - e pepet  (terkejut)
  2. Gege:  e pepet -  miring
  3. Lǝpǝng : e lemah  -  kagok (?), kaku (?)
  4. Tǝmǝk : e lemah - rawa-rawa
  5. Lǝmǝk: e lemah -  basah /lembab (?)
  6. Sǝkǝ (nungan): e lemah - terbiasa
  7. Mbǝle: e lemah - e pepet - membunuh
  8. Mbǝter:  e lemah - e pepet -loncak /lenting
  9. Ngge : e pepet -  menanyakan
  10. Le : e pepet  - di sana
  11. Lee: e pepet -  jejak (bekas)
  12. Tǝpǝng: e lemah
  13. Dǝlek: e lemah - e pepet : syukurlah / baiklah
  14. Sǝkǝng: e lemah  - musim
  15. Rǝtǝs:  e lemah : betah /tenang
  16. Rǝtes: e lemah - e pepet : licah,lancar, cepat beraksi (merespon)
  17. Nikǝt : e lemah : kikir
  18. Kikǝt  = kikir
  19. Sikeng: e pepet : membantu mengurut perempuan hamil  saat ia melahirkan 
  20. Sǝmǝr: e lemah : parah /payah
  21. Semer : e lemah - e pepet : semir
  22. Beheng: E pepet - lama
  23. Bǝhǝng: E lemah - tanah berair
  24. Bǝteng - e lemah  e pepet  (malas)
  25. Bǝreng - e le,ah e pepet ( batuk yang dibuat-buat)
  26. Bǝlǝk: e lemah -  gairah / nafsu /ingin
  27. Bǝlek  = Bǝle = sing / seng / zink / zeng
  28. Sǝkǝs:  e lemah - tersedak
  29. Sǝmǝl: e lemah -  pelan
  30. Dǝlǝng: e lemah - kesedak
  31. Deleng:  e pepet -  mengikat / menggulung  dalam rumpun (jagung)
  32. Tǝmǝr: e  lemah- betah
  33. Wela  e pepet - nama   tempat / kampung  / orang
  34. Wǝla : e lemah - bangun
  35. Sesa - e  pepet - nama  kampung  di  Cibal
  36. Sǝsa: e  lemah -   ajimat.
  37. Mbǝle - e lemah - e pepet  - bunuh
  38. Kela  -  e  pepet  - besan
  39. Ela     -  e  lemah  - babi
  40. Ela - e pepet  = nama orang
  41. Peheng – e pepet  - korban
  42. Beheng – e lemah  - lama
  43. Beheng  - e  pepet – lahan berair
  44. Bejeng – e lemah -  tidak enak badan
  45. Sekes -  e lemah -   keselek
  46. Wenang – e lemah – bersin
  47. Benang  - e  lemah  - melarang
  48. Bereng  - e lemah  e  pepet  -  batuk yang dibuat-buat
  49. Seheng – e lemah  e pepet  - menegur
  50. Meki – e pepet  - batuk
  51. Re’ing – e pepet  - melarang
  52. Wela – e pepet – nama  kampong; nama  orang,   berbunga
  53. Wela – e lemah  -  bangun
  54. Sesa: e pepet -  nama  kampong  di  Cibal
  55. Sesa: e lemah -  jimat
  56. Pepek - e  pepet - titi / meniti
  57. Reweng - e lemah - suara
  58. Reweng  - e pepet - nama  tempat  di Lembor
  59.  Kesep  - e  lemah – menunggu
  60. Kesep  -e pepet –tutupan  periuk  tanah 
  61. Kete  -  e pepet  -  asal / sumber 
  62. Nggete – e lemah – e pepet  -  sensitif 
  63. Mbele  - e lemah – e pepet  - bunuh 
  64. Mbeleng - e lemah - e pepet (melihat / menatap  dengan  tidak putus-putus)
  65. Mbere - -  e pepet  -  ayaman  pandan /kain yang bertali tempat  simpan  sirih  pinang
  66. Mbere - e lemah e pepet ( biasanya dipadukan dengan kata  mata  mbere = setan)
  67. Keto  -  e pepet  - kain  tenun 
  68. Keto – e  lemah -  anai pemotong  padi  terbuat  dari besi /silet  yang dibingkaikan dengan  kayu.
  69. Keles -e  lemah  - mengalir   mulus  tanpa  bunyi (kentut)
  70. Keles-  e pepet- zigzag
  71. Seres - e  pepet- buih awal di pinggir tempat  masak yang menandakan akan mendidih; suara raungan babi saat dibunuh; seres - e lemah: sakit; bunyi  minyak mendidih bercampur air / bumbu pada wajan saat menggoreng makanan.
  72. Nggeleng - e  lemah - nama  tempat  di  kawasan  Kolang
  73. Nggǝlǝl -  e  lemah  (kain cita  nggǝlǝl :  kain bermotif  bunga  yang bahannya   sangat  licin)
  74. Nggelǝl - e pepet - e  lemah : licin
  75. Suleng - e  lemah : sumbat
  76. Suleng - e pepet:  batang  api pada bisul
  77. Weleng - e lemah:  pusing
  78. Weleng - e pepet:  tersesat
  79. Ngeseng - e pepet : karena' Ngeseng  - e lemah : mengedan. (13 Juni 2017)
  80. Riket - e pepet : waktu yang ditentukan; riket - e lemah : lengket memanjat (pohon, besi, dll).
  81. Telo - e pepet: bersama; telo - e lemah:  kelamin laki-laki. (77 -78, 7 Juli 2017).
  82. Ledeng - e pepet: nama tempat di paroki Tilir, Riwu - Borong; Ledeng : e lemah :  terdiam (21 -8-2017)
  83. Beheng - e pepet: lama ; beheng - e lemah: dataran rendah yang  terisi air di sawah.(25-8-2017)
  84. Deno (nama tempat di Ma-Tim  ; Deno (nama tempat)
  85. Gega - e pepet  = Kaget; gega (e lemah = bermain)
  86. Gelang (e pepet = cepat);  gelang ( e lemah = nekar = kalung tangan)
  87. Keleng - e pepet= nama orang (suku Karot di Wela) ;  Keleng - e lemah : berteriak
  88. Kesep - e pepet = penutup periuk tanah; Kesep - e lemah =  menunggu  (bila) ada .
  89. Meseng - e pepet = hanya karena;  meseng - e lemah = kemarin, basi (81-86: 7 -11-2017)
  90. Ema -  e pepet  = nama orang; boleh (?)  - ; Ema - ǝ  lǝmah = bapa (ayah)
  91. Wǝsang (nama suku) - wesang (menggantung, menaruh /menjemur di tali /kayu)
  92. Kǝto (alat  untuk potong padi), keto (nama kain tenun).
  93. Lǝna (kering  ), Lena (nama orang).
  94. Sǝwa (penyaring  dari ijuk), sewa (menyewa, membayar)
  95. Mǝlo (nama tempat),  melo (layu)
  96. ǝnde (mama/ibu), Ende (nama  tempat)
  97. Rǝta (basi, rusak), Reta (nama orang)
  98. Wǝlǝng (pusing), weleng (tersesat)
  99. Kǝlǝng (bertriak), Keleng (nama orang)
  100. ǝma (bapa/ayah), ema (Ema)  (boleh, nama orang)
  101. Rǝwok (uang?) , rewok (mengajak) ((101: 28 -4-2023)




JPS 21  Des. 2013




Rabu, 18 Desember 2013

ITANG (NANGKI) AGU RUDAK


Itang (itang), apa  hitu?
Itang   hitu  dendang (nganceng  beti  weki, wedol, beti siot  bahkan nganceng  mata  lain)  ata  teing  de seki one  sengata  ata wajol  lage sake (tae, tombo)   wedi  repi (adak: ireng).
Apa  rapang itang (seki)?
Ho's  rapang  itang (nangki).
  1. Mede, empo  Sungga  Nua  -  empo  data uku   Nua  Wela, Cancar - Ruteng - manga  wedi  repi, lake  sake. Apa  hitu? Hia emi apa  ata  toe hak  diha. Du hitu, wajol purak  mukang  wajo kampong Limba - perang  Pongkor   vs  Todo - iset  Todo tapa muntung  rungkus-rungkus beo Limba  sili Pongkor. Laki de Beo Limba, hia  Sungga, losi. Kudu  liset Todo. Hia  pande  Nua. Masuk  one  Nua  hitu   hia. Tepeng  nitu. Selamak  hia. Toem  itan  liset  Todo. Emon  wa  ga, woko kole  iset  Todo, losa  hia  one  mai  Nua. Wajol selamak  wajol  Nua, hia  pake  ngasang  okot Nua, jadi  ga. Sungga  Nua. Empo Sungga  manga  wetan  ata  wai  awo  Tenda / Carep - Ruteng.  Hia  batu  Weta ho'  ngger  eta  Tenda / Carep. Weta  agu  kesa  manga  tana agu  gendang one  Tenda / Carep. Mese  nain  Sungga  Nua  ho'. Ngasan  toe   gatang  tuak neteng  gula  hia  rabo  latang  kesa. Kapang  ngasang kesa  hia, hia  rabo  wiga  sapik  mata raping  de  kesa. Meti  wae  raping  ho'. Toe dia  noing  le  kesa  agu  weta  ho'  ise  lentang  agu  lencek  ngger  lau  Cibal. Kaeng  lau  Cibal  ise. Gendang  agu  Tana Tenda  - Carep  sau   liha  Sungga  Nua. Pisa  ntaung  wa... hena  beti  mese  hia  Sungga  Nua. Sotor wae botol  agu  tae  wae  wae  mangko  one  ata  te  kawe  apa pu'ng  weti  hot  toe  taa  lekak  ina.  Ita  lata  mata  gerak (mbeko). "Beti  de  hau  wajol  mese  nai (kebanca) daku  kaut  ngong  data," jaong  data  getok  nipi. Damang  nuk  le  hau!" jaong  data  getak. "Mau  ta  ite," wale koen  agu  geso. Apa  hitu?"  rei data mata  gerak."Pulang  tau  asu  kesa  agu  weta. Mento  ise ga, on losi  ngger  lau  Cibal. Tana  agu  gendang dise  pakelaku, padahal  dise  morid  sangged  situ," tura diha Sungga  "Nua. Eme  ne nggitu, so  caran  kudut  nganceng  dia  beti  dite ho?" rei  data  Mbeko ho'. Sokaut  menurut  iten ata  dia'n. "Ite  paka sondo  kamping  kesa  agu  weta Gendang  agu  Lingko  Tenda  Carep. Hambor  agu  ise," jaong  de  ata  Mbeko. Pande  ne  nggitu  liha. Benta  Kea  agu  weta sot losi  ngger  lau  Cibal. Hambor  ise. Gendang  agu  Lingko Tenda - Carep jadi  hak dise  kole. So' latang  mosen  hia  Sungga  Nua  ga? Nai  Ngalis  tuka  nggengga  de  kesa  agu  weta,  ise  taing  lingko agu gendang Wae  Buka latang  Sungga  Nua. Dia  beti  diha  Sungga  Nua ho'. Metek mose  one  Wae  Buka.  Beka  agu  buar  waen. Wesak  neteng  bendar  agu lako neteng kampong  ngo  kawe mose. Manga  ata  4  taus  ngo  nger  sale (Kolang). Ise  situ: Ngkaru - Ngkarak, Kalang  Batang, Pedim - Jeri -.  Ngkaru  Ngkarak  agu Kalang  Batang   toko  ngger  one  Suka (Kolang).Beka  dise  situ  manga  uku Nua  Gendang Suka - Lambur - Satar Ara. Pedim Jeri toko  ngger  one  Teno. Beka  dise  situ  manga  uku  Nua  Pedim  Jeri siot  manga  le Wela - Kotok - Rejing. Wajol  beka  weki ga  manga  ata long  ngger  one  Terang (Boleng), Doro (Pacar). Hitu  Nunduk  hia  Sungga Nua. Hia itang   wajol  toe  hiang  woe, emi  gendang agu lingko  de  woe.
  2. Nunduk  de  ase kae  ata  asli  one mai  Wangkung ata  laki  ngger  wa Pasat / Ruis - Nggalak - Reok. Asli  beo  dise  one  mai  Wangkung, Rahong. Ngo  kawe  mose ise. Ita wela  mata wa Pasat. Kaeng wa Pasat. Kawing  agu  ata  wa hitu. Kaeng  one. Lahos  toe la't  sama  tau. Am  wajol  tadang. Rabo  ase  kae one Wangkung, Rahong. Ise manga losa  tombo  toe  naun. Bete   hubungan  ase  kae  dise  so'. Mori  hot   wai  wa Pasat  toem  protes kolen. Tiba  liha. "Yang  terpenting  toe  oke  laku,landing le  meu. Sanggen  ata da't  kolengger  one  ru's." wale  de  kraeng  ho'.  One  mose  ngger  olon,manga  kin  saron  hubungan  dise. Landing, menurut  adak, toe poli le  saro  ne  nggitu  kaut. Mesti  manga  adak. "Ise  ata Wangkung  harus buka. Ai  ise  ata  losa  reweng  da't  danong. Manga sengata  anak de  Mori hot  kaeng wa Pasat - Ruis. Hia manga  get  nain  kudut  hambor.Ngo  batu hae  wau'n  hia  eta  Wangkung. Apa  jadin? Hia  hitu  hena  beti  poli  hitu  mata. Ho'de betuan wajol wedi  repi - lage  saki.  Poli  re'ing: Ata Wangkung  sot  kaeng  wa Pasat - Ruis  neka  sergagas tegi  te  hambor agu  ase  kae  eta Wangkung - Rahong. Eme  wedi  repi - lage  sake, one  weki  bae. Apa betuan wajol lage  sake - wedi  repi? Beti  agu  mata.  Perlu  idep  tombo / reing
  3.  Tombo  sale  mai  Wela: sengata awo  mai Ajang - Rahong -kawing  agu  ata Wela wiga  manga 3 anak inewai . Landing so kot  so'  du  hitu,  mori ajang  so' toe mengaku 3 anak  koe  situ anak  diha. Wina ho' ga  lego  liha. Manga sengata uku Nua (Nemo)  lili  Ine wai  ho' agu  anggom sangged  anak 3 so'. Tua' anak  koe  ine  wai  so'  ga.  Wai  ise. Denge  sipi sopok  bhawa  wau  dise  toe  hia  Nemo le  Wela, landing  awo wau  dise  awo Ajang, Rahong. Hia  Nemo  poli  jaong  agu  ise, termasuk  ngger  one  sanggen  koan: neka manga  batu ngger  awo  Ajang. Landing  sengata koa ho', humer  nain  kudut  ngo  baru  wau'n  awo Ajang. Hia ho' wedi  repi, lage  sake. Apa betuan? 2 tau   anak de koa ho' cacat.  Ho' wajol wedi  repi  lake  sake.
  4. Kraeng Alex  Maji. Hia uku Welo. Seki dise Pake. Sa leso, hia  ngo  one  uma. Ata  uku bana  nganceng  hang  Pake.One uma (sawa) rame  epang (kawe)  pake,  Humer  nain  Alex kudut te  kawe pake. Hia  lut  hae  ata  te  kawe  pake. Woko  haeng  pake so'  teneng / tapa lise  te  hang. Hemong  liha  Alex bahwa  hia  toe  nganceng  hang  pake. Hang  liha.Padahal ireng uku  dise  te  hang  pake. Apa  jadin? Robos  one  wekin. "Sala  manga  hang  pake  hau?"  rei  data  tua'n. "Eng..., walen  agu  segol. Woko  mengaku  liha, manga   adak  kudut  inan  beti  hitu. Apa  adak te pande dia'  eme wedi seki?Toe kolem  di  baen  laku. Perlu  rei  ata tua'.
  5. Manga  pisa  kejadian  sale  Wela.Manga  rowa ata (uku  Welo)  landing  toe  rowa  one  Mbaru  landing  one tempat   bana:  Agatha  Majul ( rowa  one  uma,Nderu.).; Stanis Nami, rowa sale puar (du  kawe  haju  api), Min Pamung (rowa le mbaru  de anakn, hia  Lely  le  Cancar). Rowa so'  dara  ta' ? Danong  empo de  uku Welo  rowa one tempat  rampas,du  ngo  rampas  le  Bajawa, Ngada.



RUDAK

Apa  hitu  rudak?
Rudak hitu  beti data  mensia  wajol  hi pande  sengsara (dendang)   kaka  ko  po'ng. Rapang  bobol ular  toe  sampe  mata,  mose  kin  landing dendang  mosen. Ko  poka  haj, hana  kaka wiga  sengsara  ko dendang  mosen  kaka  ko  haju  hitu.  Neho mose  de  kaka  ko  haju  hitu  nenggitu  kole  mose  diha  ata  panden. Rudak hitu  neho  rapang,  beti  mata  wiga  nggisek,  reu  hiot  to  nganceng  inan.
So  pande  di'an?. Lata  tua  biasan  pande  adak, rapang  one  temek  ko  one  uma  ko nia  tempat  rudak  hitu.


NGELONG

Ngelong  hitu: adat te  hambor  mensia  agu darat /kakartana  siot peheng wajol gauk de  mensia. Ngelong biasan le ruha. Rapang, Tanggal, 28 Oktober 2014,  one  Wela  manga  ngelong. Apa  sampit? Hia Esy (Sisilia Sangur) beti da't. Ba  awo  Mbaru beti (Rumah Sakit). Itan lata wajol rudak wa Bangka. One bulan September / Oktober 2014, manga sensor haju pao de emad Megy (kilo diha Esy ) wa uma hitu. Menurut ata  mbeko, dendang beti diha Esy ho' wajol rudak. Manga  darat / kakartana  ata rempe le haju, wiga  beti, beti ndarut  agu kelo data  dot  panden. Te hambor agu kudut dia beti  hitu tara pande adat ngelong, tegi ampong agu hambor  agu kakartana  siot  beti  wiga  betuan, heal  ko sehat  mose  de  mensia. Du  adak ngelong hitu, pande  ruha. Wada ruha. Ata panden du hitu hia Ende  Regina  agu hia Ende  Wia.

JPS, 9 Nopember 2014.


PAKI JARANG BOLONG

Jarang  latang  ata  Manggarai
Latang  ata  Manggarai, jarang  hitu paeng     hiot  mberes, teger, pintar.  Jarang  nganceng  te tekek  mendo  laing. One Golowelu, manga  jarang tekek  ata  nganceng  batu  le  run  kaut  salang  kudut  ngo  one  mbaru. Jarang  hitu nganceng  te  leti  laing. Jarang  nganceng  te  pake  te  rie  laing. Eme dia  jokin, nganceng jiri  menang. Jarang  kole  nganceng  pake  te  pake  du  ngo  perang. Empo  uku   Nua / Maras Welo one  Wela - Cancar -  Ruteng  - Manggarai, manga  jarang  du  leti  ngo  perang. Ngasang  jarang  hitu  Balo Wela.  Jarang  kole  nganceng  te  pasa  weki   (belis)  laing.   Jarang  nganceng  te  pika  kudut  kawe  doi  kot  paluk  agu  tana.
Eme  du  lako lage  wae  mese, jarang  olo  isuk  wae  mese / wa', itu  po  lako. Isuk hitu te damang, nganceng  ko  toe  liha  lagen  wae  hitu. Eme  nganceng, lako terus  ngger  olo,  eme  toe  hedong kole  musi.



Adak  paki jarang  bolong:
So'  tara  paki  jarang  bolong?
Tara  paki  jarang  bolong,  ai   susung  dise  empo (wura  - seki)  one  nipi, jarang bolong  cocok te  koso long le golo, wasi  saki one  nai.  Sangged  long agu  saki  ata bang nagki  laing,  tekek  one  jarang  bolong keta  tuang  ba kamping  Mori  Wowo  kudut  mose  de  lawa  golo penong  molor:
Uwa kali ga  haeng wulang, langkas  haeng  ntala, lempo  haeng  leso.


Manga  sabi  one  nai neteng  ata:
beo  elor penong  ndekok,
natas  labar   nalar  sala
Mbaru kaeng  penong  raung (ndekok).
Sanggen  lawa manga  sala (le tombo, get, gauk /pande):
* Mora  weki: teti  toe  desing, lako  toe  baro: dara  ta'
* Mora  adak : toe bae  adak  dia  te  hiang Mori Ngaran, hiang sama  hae  ata (daku  ngo  data,  toko  toe  kop,  kalek  toe  pate;  hiang lino (wae, puar, uma, beo, natas, compang)
* Mora  nipi : nipi te  sekola,  nipi  dise  empo: langkas  haeng  ntala, semol (lempo)  haeng  awo  matalseo, uwa  haeng  wulang,; neka behas  neho  kena, neka koas  neho  kota


Kaka/ paeng  apa  ata  perlu  laing te  dungkang sangged  nendep  -  du  Paki  Jarang Bolong:
  1.  Jarang  Bolong: 1
  2. Asu buta bolong: 1
  3. Manuk  miteng / bolong: 2
  4. Manuk bakok:  5(?)
  5. Ela  Miteng: 5  (?)
  6. Mbe
  7. Ruha
  8. Kala - rasi - tahang
  9. .......
Pakaian  adak:
Ata  rona: Songke,  sapu, baju  bakok, tubi  rapa
Ine wai: songke, mbero, bali belo

Perlengkapan  adak  iwod:
 kiris  / ,
pande  dia gendang / nggong
Langkar
Perbaik  compang / natas / mbaru


 Tanggal  3 - 7  Juli  2013.Manga  adak paki  jarang  bolong  one  Wela, Cancar, Manggarai, Flores - NTT. Ata Teras, Rahong Utara ata meka landang du  sasi.

Tanggal 11- 12 Juli 2015, manga adak paki  jarang  bolong  one  Sama, Kuwus, Manggarai Barat , Flores - NTT. Ata Tengger ata pokang du sasi.

Bebolon manga paki jarang bolong sale Lasang one ntaung 19.....,  ata  Wela ata meka landang du hitu.


Rangkaian  acara  paki   Jarang  Bolong  (pengalaman  one Wela, Kecamatan Rueng, Kabupaten Manggarai  agu  one  Lecem desa ......., Kecamatan  Cibal  Barat,Manggarai, Flores, NTT - Indonesia)


No.
Adak
Material  / bahan- tujuan
Jam
Tempat
Keterangan
1
Mbele manuk miteng
Manuk miteng te oke sopel (jurak, toko toe    kop)
Pkl 15.00 mane
Sunga  wae /
Pere  / longka
Tudak  / wada: tukang  tudak
Ba  kope  te mbele manuk
2
Mbele  asu buta bolong / miteng
Asu butang  bolong – oke sehak da’t: mbele ata, dara ta’
Pkl 15.00 mane
Sunga  wae /
Pere  / longka
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele asu
3
Mbele Ela  miteng
Ela  miteng  - oke  gauk  toe  nau: tako  (po’ng, paeng, seng)
Pkl 15.00 mane
Sunga  wae /
Pere  / longka
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele ela
4
Kole  ngger  one  mbaru /beo – neka  manga lelo  kole  ngger  musi
5
Mbele  manuk lalong bakok
Lalong  bakok -  naka  nai agu bengkes  weru:  tiba ata diad  / nai  nggelok
Pkl 16.00
Mbaru Gendang
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele ela
6
Pantek: patok du  gerak  tana
???
Pkl.06.00 gula
Mbaru Gendang







7
Sae  Jarang Bolong
Gong – gendang – dere:
Baju / towe  adak :mbero, sapu
Pkl 7.00
Ko  le  wie du  kudut gerak tana ?
Mbaru  Gendang / Natas
Ata  sanda /  sae: Inewai – ata  rona
8
Barong   Wae  Teku
Manuk
Pkl 15.00 mane?
Compang Wae  Barong
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele manuk
9
Barong  Boa
Ela  agu  manuk
Pkl 15.30
Compang Boa
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele ela /manuk
10
Barong Pa’ng
Manuk  Lale  Mara
Pkl 16.00
Compang Pa’ng
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele  manuk
11



Mbau Lintep



……..- Teki  ngaji  latang  ata  sot  to di  manga  wing; Kelas sangged  ata
rowa be  peang  mai  beo:
ngo pala / sekola / mbeot

Pkl 17.00





???





Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele  manuk



12
Barong Compang  dari
Ela  miteng – Manuk Lalong Bolong
Pkl 17.30
Compang  dari
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele  manuk
13
Kapu seki – kapu raja

Manuk  Bakok: capu seki agu raja pu’ng  one  mai  wai, boa, pa’ng, compang, mbau lintep
Pkl 18.00
Mbaru Gendang
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele  manuk
14.
Ela we’  agu  mbe hang  de  seki
Ela we’ agu  mbe  hang  de  seki
Pkl 18.30
Mbaru  Gendang
Tudak  / wada: tukang  todak
Ba  kope te mbele  manuk
15.
Sae  Jarang Bolong
Gong – gendang – dere:
Baju / towe  adak :mbero, sapu
Pkl 7.00
Ko  le  wie du  kudut gerak tana ?
Mbaru  Gendang / Natas
Ata  sanda /  sae: Inewai – ata  rona
16.
Roba / mbele Jarang  Bolong
Roba Jarang Bolong:- koso  long  golo, wasi  saki  nai; tegi  nipu  wintuk, nau  gauk
Pkl  09.00
Natas  Mbaru  Gendang
Ata tudak, tua  adak, tukang  ponggal  agu  mbele  jarang
*Ata  dere roba  jarang  pake  pakaian  adak Manggarai
17.
Adak  hiburan: dere / sae

Pkl 10.30
Natas  Mbaru  Gendang

18.
Hang  leso  rame – rame

Pkl  11.00
Mbaru  Gendang

19.
Songko   lasa:
Wencu  patok / songko  lasa: Ela  Rae
Pkl  17.00
 Mbaru  Gendang

20.
Merep  Weki
Mbele  manuk Lalong  Bakok
Pkl 18.00
Mbaru  Gendang