Kamis, 02 April 2020

TOMBO AGU DERE KEMPO

TOMBO AGU DERE  KEMPO

Kekhasan Tombo  Kempo (JPS, 12 September 2022)

1. Ei  menjadi i, rapang one kata

Rei (Manggarai jiri ri (Kempo)

2. O  menjadi u, rapang one kata
Mori (Manggarai jiri Muri (Kempo)
Kopi (Manggarai jiri kupi  (Kempo)
Toni (Manggarai jiri tuni  (Kempo)
Woni  (Manggarai jiri wuni  (Kempo)
Rensi (Manggarai jiri Rinsi ( Kempo)


3. Oo  jiri oe, rapang one kata

Coo (M) jiri coe (K)  = Mengapa (Bagaimana)
 
4. Ui  jiri i, rapang one kata

Muing (M)  jiri Ming (K) =  adanya

Kekhasan tombo  kempo  manga  kata ra, na be musi mai kalimat, rapangn:

Mo   nia  hemi ra (?)  Kamu mau ke mana ya?
Coe na  tombo dite ra? Apa kiranya yang kamu  bicarakan?

5. d jiri g  rapang one kata
Dami (M) jiri gami (K) = kami. 
Daku (M) jiri gaku (K) = saya






Kata-kata khas Kempo

Mbaru (Manggarai) = Sekang (Kempo) = Rumah
Raci (M) = Wene (Kempo) =  Pinang
Lompong (M) = Raci (Kempo) = sarapan
Acu (Manggarai) = Acu (Kempo) = anjing
Deres weki ( Tubuh terlihat kuning dan tidak sehat).
Naun (Manggarai) = Duha  (Kempo) = pantas, layak, berkenan
Te (M)  = Tau (K) = untuk
Eme (M) = Ome (K)
Ngo (M) = Mo (K) = pergi
Potang (M) = Wosa (K) = sangkar ayam yang terbuat dari anyaman daun gebang.




_____

4. KATA BILANGAN  ONE BAHASA  KEMPO  (JPS, 13 September 2022)


0 (nol) = nol
1 (ca) = satu
2 (sua) = dua
3 (telu) = tiga
4 (pat) = empat
5 (lima) = lima
6 (enem)= enam
7 (pitu) = tujuh
8 (alo) = delapan
9 (ciok) = sembilan
10 (cempulu) = sepuluh
11 (cempulu ca) = sebelas

12 (cempulu sua) = dua belas
13 (cempulu telu) = tiga belas
14 (cempulu pat) = empat belas
15 (cempulu lima) = lima belas
16 (cempulu enam) = enam belas
17 (cempulu pitu) = tujuh belas
18 (cempulu alo) = delapan belas
19 (cempulu ciok) = sembilan belas
20 (sua mpulu)  = dua puluh


Rapang one kalimat:

1. Pisa pen de hau bo, nol ko cempulu?   = Berapa nilaimu tadi, nol atau  sepuluh?
2. Pisa tau meu one ca kilo, lima tau? = Berapa banyak orang kamu dalam satu keluarga, lima orang?
3. Pisa uku one beo de meu,  ca ko  dod? = Berapa banyak suku di kampungmu, satu atau banyak?

5. KATA BILANGAN   TONDOL  (BERTINGKAT)  (JPS, 2 Sept. 2022) 


Te can = ke satu (pertama)  , ROK: Sei ata te can kudut dere?   Siapa pertama untuk menyanyi?
Te suan = kedua ,  ROK: Cei ata te suan kudut lako ?   Siapa yang kedua untuk berjalan?
Te telun = ketiga
Te pat = kelima
Te lima =kelima
Te enem = Keenam 
Te pitun = ketujuh
Te alon = kedelapan
Te ciok = kesembilan
Te cempulu = kesepuluh 

______
NGASANG DATA: 
(https://smkn1labuanbajo.sch.id/posts/detail/post-62abcd79bbeaa/orang-lara-empo---ireng-wontong#)

Anggom
Anges
Ceros
Tia




______

TOMBO KEMPO

Sumber : Stefanus Satu, S.Pd  
one   https://smkn1labuanbajo.sch.id/posts/detail/post-62abcd79bbeaa/orang-lara-empo---ireng-wontong#

Anges: “Io, ai diang aku lako kaping woe agu iname lorong tau kelas. Ca ri gaku agu Ite ata wuat, coe agu apa jaong gaku latang woe agu iname”

Tu,a : “Mo hau one woe , agu nunduk lahu lorong mata, kelas ce pitu. Woe wa seng  5 sebu eta sekang  agu ca kaba wa tana. One Iname, mo hau, nunduk lahu lorong mata, agu jaong paka manga ranga dise Iname”.

Anges : “Yo oo “

***

Anges : " Nggo,o mai gaku To,a. Ai bom te olo laku tombon lorong benta le dewa agu awit le sengaji empo dite. Tombo ho,o ga lorong kelas na. Wuat dise kesa dite, kelas empo ca benta le morin hitu Ce Pitu.  Ite ngasang Iname paka manga ranga laing hitu. Hitu salang tombo gaku "


Toa : " Tombo kop situ, bantang toe manga bentang ra. Ai nggitu ming jaong de ceki agu adat. Ce Pitu hami manga ranga sale Podong" 

***

Anges : " Nggo,o mai gaku To,a. Ai bom te olo laku tombon lorong benta le dewa agu awit le sengaji empo dite. Tombo ho,o ga lorong kelas na. Wuat dise kesa dite, kelas empo ca benta le morin hitu Ce Pitu.  Ite ngasang Iname paka manga ranga laing hitu. Hitu salang tombo gaku "

Toa : " Tombo kop situ, bantang toe manga bentang ra. Ai nggitu ming jaong de ceki agu adat. Ce Pitu hami Iname Lara manga ranga sale Podong" 
***

Iname: “ Ome hami Iname Lara ata terlambat one acara Kelas gemi, neka rondong agu ruak hami. Mai gami leso ho’o sesuai leso ata wero agu pantu gemi one Anges. Ce Pitu. Ho’o lami rapak reke agu leson”
***
( ata tadang jiri dining, ata toe manga jiri manga ).
“ wai agu rimpa wai, toe manga icin” 
***
Ceros:  “Neka rabo ra Ite, manga reweng gaku tu. Dite kin ca tu’un.”  Eng ta, na wa dama gau tu reweng hitu Ceros” wale de tua . “Gaku tu reweng hitu Ite, nggo’e”.

Ceros:. “Ome senget laku tombo de Kraeng ata mo sale Podong, pu’ung laing pu’ung sangge cemol na, Lasa Dise ata mo sale Podong, cama si agu lasa Dite sanggen taung o ata senget nunduk Dise o”. “Menurut aku ca mongko wekin Ite, lasa ca Dite o, lasa tuing agu ting salang le Muri. Tui salang le Muri, ai Ite toe repeng reke Kelas, toe le kujung pande, tapi landing le salah ru dise ata woe, ai toe molor tombo leso rapak kelas. Ru dise ata salah agu toe molor tombo, Ise ata woe kole ata rabo agu ruak Ite Iname. Mesen kole salah Dise, ai ting teke wa’i agu rempa wa’i n manuk latang Ite ata ngasang Iname Dise. Naring Lite latang keluarga Dite ata mo sale Podong, toe hang Lise, hang ata ting de Woe. Podong. Hitu kole ngasang mesen momang de Murin agu Ngaran te latang Ite ata Lara. Caka agu pangga lite, porong neka tiba  le dara weki Dite ruak dise,  neka kole pati agu Ite mbolot agu toe molor Dise”. 

Anggom: “Co’o cara caka agu pangga lite, porong neka tiba le dara weki dite rabo agu ruak Dise,” ri de  Kraeng Anggom. 

Ceros: , “ Ata poli ting salang le Murin, lewat rempa wa’I de manuk. Ngo nggo’o maksudn hitu  le manuk kole lite caka agu panggan, agu neka hang nuru manuk sanggen taung Ite. Ca reweng gaku, Empo ko ireng ket Ite ata Lara o tau hang nuru manuk ga”

Ceros:  “Neka rabo ra Ite, maram ruak.  Manga kole reweng gaku tu. Dite kin ca tu’un.”  Eng ta, Ceros na wa dama kole gau tu reweng hitu”. “ Reweng gaku ho’o ne nggo’o.” Lanjut Ceros. “ Ome duhan Lite taung o reweng ca gaku rebao hitu, delek hitu ga. Landing ca kole reweng gaku, ome duha taung Lite o, neka manuk e ca empo ko ireng. Manuk ganti le wontong. Ai manuk o do ata hang na, do ata piara na, emong kole piara na, dor kole  ceki agu adat Dite o ata perlu manuk e. Ca reweng gaku, ganti le Wontong e Manuk hitu. Reweng taung so’o, ome duha na.”

Ceros: “Aku ket siap e Wontong hitu ra Ite.”  wale de Ceros. Sedangkan latang torok wada manuk, siap le run Tu’a Lara.  

Anggom: " Sanggen taung Ite ata Lara, ata ngasang empo, ngasang Ame agu ise Ine, ngasang anak, etan ata Tu,a wan ata koe, bowen teke one, wela teke pe,angn. Nggitu kole sanggen taung keluarga Dite ata poli marak tana sale. Leso ho’o sanggen taung Ite ata kaeng one tata Lara ho’o pande reke agu Muri ata Pu’un Kuasa, Jari agu Dedek. Reke porong neka manga salah landing salah bajar, toe repeng reke. Palo agu podo Lite reke ho’o ngger le Muri one Wontong ho,o. Mbele lite Wontong ho,o landing na, neka hang lite nuru agu ruha na. Ngasangn hitu ga Ireng ( Empo ) Wontong. Ireng wontong ho,o Dite ata Lara pu,ung leso ho,o sangge dengkir tain. Ireng dite ata Lara ho,o neka pati lite latang weta ata pe,ang ata poli manga hae kilo. Paka denge agu pande taung lite Ireng Wontong ho,o. Neka manga liba agu laget.   Sanggen taung ite ata Lara, ata liba agu laget Ireng ho,o  tiba lise beti agu deres weki. Hitu keri tae, hitu keri tura, amen


DERE:

https://www.youtube.com/watch?v=i6WNKRcyIoA

RUTENG BERNYANYI

NENGENG (= NUNDUK =CERITA ) .Le:  Nobert  


Senget  nang  le  hemi  ra
Aku  manga  nunduk: Manga  ata  rona  ata wai be  one 
Nang  nggo tara na: Langkas, reba  rangan na
Mai na ine  maen na, rei hia ........
One  galung ra
Je jaong  diha te coh (?)  
Kawe  motang aku
Gereng le hemi ding, wa motang mese aku, hang nakeng sangge mata  hemi

Cai one  puar  rona (?)  kawe  koe  motang  hia
Co enggng tara  ita, 
Laing  nggitu lako diha  du cunca
Nggelek  wain  na
Duntak watu sa'in na
Gecok dise

De,,,,de,,dee,,,,re......
Dere de....de....de....
De,,,,de,,,,,,de,,,,, 

De,,,,de,,dee,,,,re......
Dere de....de....de....
De,,,,de,,,,,,de,,,,, 

Ita liha  motang, mai liha  ceka   le korung
Ngaeng ca, senang no......a e ... 
Ita  kole  poli hiitu , ceka kole, ngaeng kole
Ita kole te can, 
Olem senang no ae....

Ai ngaeng telud na motang 
Mai hia  pola suad a...
Cuung (Suung)?)   ca  na
Tete......(?)
Betet (?)  mane  tana


Kali nipi hitu re baong (?)  Ro(?)
Cemol  mbaru, (?) Mbaru ge nu....(?)
Hia kolle  sekang
Kali nipi hitu  ro 
Cemol wa ruha , ruha hia )?) ge  nak (?)
Hia  kole  sekang

Wie  tana  cai  ne  sekang
Jaong  hang  wie  lle  ine - amen a
Toe  gurin (gorn?)  hia cenger  pengaru jaong de  run a

Oke nono a....
Itu go nono...... neka muu  mese na agu ata  tua'  (3x) 

De....de....de....de...de........

JPS, 24 Januari 2021.












1. NENGENG  by: Gabriel Nobear

https://www.youtube.com/watch?v=aiXMJ2e1Vmg&feature=youtu.be&app=desktop

Senget  nang   le  mi  ra
Aku ta ma nunduk
Manga ata rona ata Wae Bo
Ne nggoo tara na
Langkas, reba rangan na
Mai ine ame na runing  hia mo riang peti
One galung ra
Nggoo  jaong  diha
ntaun nda  mo  kawe  motang aku

Gereng le mi ding
Ba motang mese aku
Hang na sangge mata gemi
______

Sai one puar lor na
kawe motang liha
Toe nggeng  tara  ita
Laing nggitu lako diha  dining cunca
Nggelek wai'n  na
Duntak watu sa'in na
Decok  dise

De de de de de...
De de de de de de
De de de de

De de de de de...
De de de de de de
De de de de

_________________

Ita liha motang
mai  hia ceka  le korung
Ngaeng ca senang no aeh

Ita kole poli hitu
Ceka kole ngaeng kole
Ita kole te ca
Ole senang no ae

Ai ngaeng
telud na motang liha
Mai hia  pola  sua na

Cu'ng ca na
Cang te tetel  e  ga
Bentet ngoo  mane tana


Kari  nipi hitu rong
Cemol wa ruha ru gen
Hia kole sekang

Kari  nipi hitu rong
Cemol wa ruha ru gen
Hia kole sekang

_______

Wie  tana  cai one  sekang
Jaong hang wie le ine agu ame na
Toe gurin hia
Cenger pengaru jaong de run na
Ole nono  aaa

Hitu go nono  Neka muu mese na  agu ata tu'a'  (3x)

De de de de de...
De de de de de de
De de de de


JPS 2 April 2020

___________

Film bahasa manggarai dari siswa siswi SMPK ST. YOSEF FREINADEMTZ SOK RUTUNG

https://www.youtube.com/watch?v=2bgQceJRR0U




__________

Film Bahasa Manggarai "Cinta Pada pandangan pertama "Ala" Rinto". ( English- Subtitle )


https://www.youtube.com/watch?v=VGsL-FNHVbY







Presiden Jokowi bahasa Flores Manggarai (madlipz)

https://www.youtube.com/watch?v=uqlLTQWGelA


Neka rei deng  nain a, toe baen lau, susan jiri presiden, 
Aku ket....elo...e.... menan neng laku jiri presiden 
Te bae lau yo , te  bae lau. 
Ai coe neng ra inuk, 
Urus a   enkoe  gemi so musi


JPS, 28 Januari 2022.

__________

Lagu KEMPO Oma Oma..#Festivalgolokoe

https://www.youtube.com/watch?v=i44VM-83cKk

Irama  musik:  Tatata tatata

Kempo, tana do bel golo, do bel golo  
Golo watu, watu  dol bel wae
Wae  ngalor do, ngalor do , nakeng do,   agu  ipung do...

Kempo, tana do bel  kode, do bel  kode 
Kode  kula,  kula  motang  do , mota do  agu ndaot, 
Ndaot  , Rutung do, rutung do,  .........  agu lawo do

Tatat ek, tata ta, tata 

__________



TOMBO Kempo one  Facebook:

Yusuf Gafur  dalam FB Steni Muntir: 
Sama2 kela, tamat sehat e kri da io, salam untuk keluargax

(https://www.facebook.com/(, diambil pada  12 April 2023.


________

Co  co    coe ra  kae'.  Co  co    coe ra. Coo e ra    (2x)
      Tara ne nggom  hau  agu ata do.  (2x)

Co  co    coe ra  kae'.  Co  co    coe ra. Coo e ra    (2x)
      Neka ruap hau ra ase, neka  ruap hau ra kae yo....  (2x)
      Nia ata  dia'n  bantanbg  cama . Hitu ata di'an lonto cama.


Co  co    coe ra  kae'.  Co  co    coe ra. Coo e ra    (2x)
      Tara ne nggom  hau  agu ata do.  (2x)

   (2x)
      Neka pucu wokok agu ase  kae' yo....  (2x)
       Eme manga  calang bantang  tau ase yo. Eme  manga pulang tau lonto cama ase kae yo
       Hitu ata dia'n   bantang  cama.  Hitu ata dia'n   lonto  cama. 


    (2x)
       Neka ruap hau ra ase, neka ruap hau ra  kae' yo....  (2x)
       Eme manga  calang  bantang   tau ase yo. Eme  manga pulang tau lonto cama ase kae yo
       Hitu ata dia'n   bantang  cama.  Hitu ata dia'n   lonto  cama. 

   
Co  co    coe ra  kae'.  Co  co    coe ra. Coo e ra    (2x)
      Tara ne nggom  hau  agu ata do.  (2x)

Co  co    coe ra  kae'.  Co  co    coe ra. Coo e ra    (2x)
    
      JPS,  17 Januari 2024. 



Tidak ada komentar:

Posting Komentar