TOMBO AGU DERE KEMPO
Kekhasan Tombo Kempo (JPS, 12 September 2022)
1. Ei menjadi i, rapang one kata
Rei (Manggarai jiri ri (Kempo)
2. O menjadi u, rapang one kata
Mori (Manggarai jiri Muri (Kempo)
Kopi (Manggarai jiri kupi (Kempo)
Toni (Manggarai jiri tuni (Kempo)
Woni (Manggarai jiri wuni (Kempo)
Rensi (Manggarai jiri Rinsi ( Kempo)
3. Oo jiri oe, rapang one kata
Coo (M) jiri coe (K) = Mengapa (Bagaimana)
4. Ui jiri i, rapang one kata
Muing (M) jiri Ming (K) = adanya
Kekhasan tombo kempo manga kata ra, na be musi mai kalimat, rapangn:
Mo nia hemi ra (?) Kamu mau ke mana ya?
Coe na tombo dite ra? Apa kiranya yang kamu bicarakan?
5. d jiri g rapang one kata
Dami (M) jiri gami (K) = kami.
Daku (M) jiri gaku (K) = saya
Kata-kata khas Kempo
Mbaru (Manggarai) = Sekang (Kempo) = Rumah
Raci (M) = Wene (Kempo) = Pinang
Lompong (M) = Raci (Kempo) = sarapan
Acu (Manggarai) = Acu (Kempo) = anjing
Deres weki ( Tubuh terlihat kuning dan tidak sehat).
Naun (Manggarai) = Duha (Kempo) = pantas, layak, berkenan
Te (M) = Tau (K) = untuk
Eme (M) = Ome (K)
Ngo (M) = Mo (K) = pergi
Potang (M) = Wosa (K) = sangkar ayam yang terbuat dari anyaman daun gebang.
_____
4. KATA BILANGAN ONE BAHASA KEMPO (JPS, 13 September 2022)
0 (nol) = nol
1 (ca) = satu
2 (sua) = dua
3 (telu) = tiga
4 (pat) = empat
5 (lima) = lima
6 (enem)= enam
7 (pitu) = tujuh
8 (alo) = delapan
9 (ciok) = sembilan
10 (cempulu) = sepuluh
11 (cempulu ca) = sebelas
12 (cempulu sua) = dua belas
13 (cempulu telu) = tiga belas
14 (cempulu pat) = empat belas
15 (cempulu lima) = lima belas
16 (cempulu enam) = enam belas
17 (cempulu pitu) = tujuh belas
18 (cempulu alo) = delapan belas
19 (cempulu ciok) = sembilan belas
20 (sua mpulu) = dua puluh
Rapang one kalimat:
1. Pisa pen de hau bo, nol ko cempulu? = Berapa nilaimu tadi, nol atau sepuluh?
2. Pisa tau meu one ca kilo, lima tau? = Berapa banyak orang kamu dalam satu keluarga, lima orang?
3. Pisa uku one beo de meu, ca ko dod? = Berapa banyak suku di kampungmu, satu atau banyak?
5. KATA BILANGAN TONDOL (BERTINGKAT) (JPS, 2 Sept. 2022)
Te can = ke satu (pertama) , ROK: Sei ata te can kudut dere? Siapa pertama untuk menyanyi?
Te suan = kedua , ROK: Cei ata te suan kudut lako ? Siapa yang kedua untuk berjalan?
Te telun = ketiga
Te pat = kelima
Te lima =kelima
Te enem = Keenam
Te pitun = ketujuh
Te alon = kedelapan
Te ciok = kesembilan
Te cempulu = kesepuluh
______
NGASANG DATA:
(https://smkn1labuanbajo.sch.id/posts/detail/post-62abcd79bbeaa/orang-lara-empo---ireng-wontong#)
Anggom
Anges
Ceros
Tia
______
TOMBO KEMPO
Sumber : Stefanus Satu, S.Pd
one https://smkn1labuanbajo.sch.id/posts/detail/post-62abcd79bbeaa/orang-lara-empo---ireng-wontong#
Anges: “Io, ai diang aku lako kaping woe agu iname lorong tau kelas. Ca ri gaku agu Ite ata wuat, coe agu apa jaong gaku latang woe agu iname”
Tu,a : “Mo hau one woe , agu nunduk lahu lorong mata, kelas ce pitu. Woe wa seng 5 sebu eta sekang agu ca kaba wa tana. One Iname, mo hau, nunduk lahu lorong mata, agu jaong paka manga ranga dise Iname”.
Anges : “Yo oo “
***
Anges : " Nggo,o mai gaku To,a. Ai bom te olo laku tombon lorong benta le dewa agu awit le sengaji empo dite. Tombo ho,o ga lorong kelas na. Wuat dise kesa dite, kelas empo ca benta le morin hitu Ce Pitu. Ite ngasang Iname paka manga ranga laing hitu. Hitu salang tombo gaku "
Toa : " Tombo kop situ, bantang toe manga bentang ra. Ai nggitu ming jaong de ceki agu adat. Ce Pitu hami manga ranga sale Podong"
***
Anges : " Nggo,o mai gaku To,a. Ai bom te olo laku tombon lorong benta le dewa agu awit le sengaji empo dite. Tombo ho,o ga lorong kelas na. Wuat dise kesa dite, kelas empo ca benta le morin hitu Ce Pitu. Ite ngasang Iname paka manga ranga laing hitu. Hitu salang tombo gaku "
Toa : " Tombo kop situ, bantang toe manga bentang ra. Ai nggitu ming jaong de ceki agu adat. Ce Pitu hami Iname Lara manga ranga sale Podong" ***
Iname: “ Ome hami Iname Lara ata terlambat one acara Kelas gemi, neka rondong
agu ruak hami. Mai gami leso ho’o sesuai leso ata wero agu pantu gemi one
Anges. Ce Pitu. Ho’o lami rapak reke agu leson”
***
( ata tadang jiri dining, ata toe manga jiri manga ).
“ wai agu rimpa wai, toe manga icin”
***
Ceros: “Neka
rabo ra Ite, manga reweng gaku tu. Dite kin ca tu’un.” Eng ta, na wa dama
gau tu reweng hitu Ceros” wale de tua . “Gaku tu reweng hitu Ite, nggo’e”.
Ceros:. “Ome senget laku tombo de Kraeng ata mo sale Podong, pu’ung laing pu’ung
sangge cemol na, Lasa Dise ata mo sale Podong, cama si agu lasa Dite sanggen
taung o ata senget nunduk Dise o”. “Menurut aku ca mongko wekin Ite, lasa ca
Dite o, lasa tuing agu ting salang le Muri. Tui salang le Muri, ai Ite toe
repeng reke Kelas, toe le kujung pande, tapi landing le salah ru dise ata woe,
ai toe molor tombo leso rapak kelas. Ru dise ata salah agu toe molor tombo, Ise
ata woe kole ata rabo agu ruak Ite Iname. Mesen kole salah Dise, ai ting teke
wa’i agu rempa wa’i n manuk latang Ite ata ngasang Iname Dise. Naring Lite
latang keluarga Dite ata mo sale Podong, toe hang Lise, hang ata ting de Woe.
Podong. Hitu kole ngasang mesen momang de Murin agu Ngaran te latang Ite ata
Lara. Caka agu pangga lite, porong neka tiba le dara weki Dite ruak dise,
neka kole pati agu Ite mbolot agu toe molor Dise”.
Anggom: “Co’o cara caka agu
pangga lite, porong neka tiba le dara weki dite rabo agu ruak Dise,” ri de Kraeng Anggom.
Ceros: , “ Ata
poli ting salang le Murin, lewat rempa wa’I de manuk. Ngo nggo’o maksudn
hitu le manuk kole lite caka agu panggan, agu neka hang nuru manuk
sanggen taung Ite. Ca reweng gaku, Empo ko ireng ket Ite ata Lara o tau hang
nuru manuk ga”
Ceros: “Neka rabo ra Ite, maram ruak. Manga kole reweng gaku tu. Dite kin
ca tu’un.” Eng ta, Ceros na wa dama kole gau tu reweng hitu”. “ Reweng
gaku ho’o ne nggo’o.” Lanjut Ceros. “ Ome duhan Lite taung o reweng ca gaku rebao hitu, delek hitu ga.
Landing ca kole reweng gaku, ome duha taung Lite o, neka manuk e ca empo ko
ireng. Manuk ganti le wontong. Ai manuk o do ata hang na, do ata piara na,
emong kole piara na, dor kole ceki agu adat Dite o ata perlu manuk e. Ca
reweng gaku, ganti le Wontong e Manuk hitu. Reweng taung so’o, ome duha na.”
Ceros: “Aku ket siap e Wontong hitu ra Ite.” wale de Ceros. Sedangkan
latang torok wada manuk, siap le run Tu’a Lara.
Anggom: "
Sanggen taung Ite ata Lara, ata ngasang empo, ngasang Ame agu ise Ine, ngasang
anak, etan ata Tu,a wan ata koe, bowen teke one, wela teke pe,angn. Nggitu kole
sanggen taung keluarga Dite ata poli marak tana sale. Leso ho’o sanggen taung
Ite ata kaeng one tata Lara ho’o pande reke agu Muri ata Pu’un Kuasa, Jari agu
Dedek. Reke porong neka manga salah landing salah bajar, toe repeng reke. Palo
agu podo Lite reke ho’o ngger le Muri one Wontong ho,o. Mbele lite Wontong ho,o
landing na, neka hang lite nuru agu ruha na. Ngasangn hitu ga Ireng ( Empo )
Wontong. Ireng wontong ho,o Dite ata Lara pu,ung leso ho,o sangge dengkir tain.
Ireng dite ata Lara ho,o neka pati lite latang weta ata pe,ang ata poli manga
hae kilo. Paka denge agu pande taung lite Ireng Wontong ho,o. Neka manga liba
agu laget. Sanggen taung ite ata Lara, ata liba agu laget Ireng
ho,o tiba lise beti agu deres weki. Hitu keri tae, hitu keri tura, amen”
DERE:
https://www.youtube.com/watch?v=i6WNKRcyIoA
RUTENG BERNYANYI
NENGENG (= NUNDUK =CERITA ) .Le: Nobert
Senget nang le hemi ra
Aku manga nunduk: Manga ata rona ata wai be one
Nang nggo tara na: Langkas, reba rangan na
Mai na ine maen na, rei hia ........
One galung ra
Je jaong diha te coh (?)
Kawe motang aku
Gereng le hemi ding, wa motang mese aku, hang nakeng sangge mata hemi
Cai one puar rona (?) kawe koe motang hia
Co enggng tara ita,
Laing nggitu lako diha du cunca
Nggelek wain na
Duntak watu sa'in na
Gecok dise
De,,,,de,,dee,,,,re......
Dere de....de....de....
De,,,,de,,,,,,de,,,,,
De,,,,de,,dee,,,,re......
Dere de....de....de....
De,,,,de,,,,,,de,,,,,
Ita liha motang, mai liha ceka le korung
Ngaeng ca, senang no......a e ...
Ita kole poli hiitu , ceka kole, ngaeng kole
Ita kole te can,
Olem senang no ae....
Ai ngaeng telud na motang
Mai hia pola suad a...
Cuung (Suung)?) ca na
Tete......(?)
Betet (?) mane tana
Kali nipi hitu re baong (?) Ro(?)
Cemol mbaru, (?) Mbaru ge nu....(?)
Hia kolle sekang
Kali nipi hitu ro
Cemol wa ruha , ruha hia )?) ge nak (?)
Hia kole sekang
Wie tana cai ne sekang
Jaong hang wie lle ine - amen a
Toe gurin (gorn?) hia cenger pengaru jaong de run a
Oke nono a....
Itu go nono...... neka muu mese na agu ata tua' (3x)
De....de....de....de...de........
JPS, 24 Januari 2021.
1. NENGENG by: Gabriel Nobear
https://www.youtube.com/watch?v=aiXMJ2e1Vmg&feature=youtu.be&app=desktop
Senget nang le mi ra
Aku ta ma nunduk
Manga ata rona ata Wae Bo
Ne nggoo tara na
Langkas, reba rangan na
Mai ine ame na runing hia mo riang peti
One galung ra
Nggoo jaong diha
ntaun nda mo kawe motang aku
Gereng le mi ding
Ba motang mese aku
Hang na sangge mata gemi
______
Sai one puar lor na
kawe motang liha
Toe nggeng tara ita
Laing nggitu lako diha dining cunca
Nggelek wai'n na
Duntak watu sa'in na
Decok dise
De de de de de...
De de de de de de
De de de de
De de de de de...
De de de de de de
De de de de
_________________
Ita liha motang
mai hia ceka le korung
Ngaeng ca senang no aeh
Ita kole poli hitu
Ceka kole ngaeng kole
Ita kole te ca
Ole senang no ae
Ai ngaeng
telud na motang liha
Mai hia pola sua na
Cu'ng ca na
Cang te tetel e ga
Bentet ngoo mane tana
Kari nipi hitu rong
Cemol wa ruha ru gen
Hia kole sekang
Kari nipi hitu rong
Cemol wa ruha ru gen
Hia kole sekang
_______
Wie tana cai one sekang
Jaong hang wie le ine agu ame na
Toe gurin hia
Cenger pengaru jaong de run na
Ole nono aaa
Hitu go nono Neka muu mese na agu ata tu'a' (3x)
De de de de de...
De de de de de de
De de de de
JPS 2 April 2020
___________
Film bahasa manggarai dari siswa siswi SMPK ST. YOSEF FREINADEMTZ SOK RUTUNG
https://www.youtube.com/watch?v=2bgQceJRR0U
__________
Film Bahasa Manggarai "Cinta Pada pandangan pertama "Ala" Rinto". ( English- Subtitle )
https://www.youtube.com/watch?v=VGsL-FNHVbY
Presiden Jokowi bahasa Flores Manggarai (madlipz)
https://www.youtube.com/watch?v=uqlLTQWGelA
Neka rei deng nain a, toe baen lau, susan jiri presiden,
Aku ket....elo...e.... menan neng laku jiri presiden
Te bae lau yo , te bae lau.
Ai coe neng ra inuk,
Urus a enkoe gemi so musi
JPS, 28 Januari 2022.
__________
https://www.youtube.com/watch?v=i44VM-83cKk
Irama musik: Tatata tatata
Kempo, tana do bel golo, do bel golo
Golo watu, watu dol bel wae
Wae ngalor do, ngalor do , nakeng do, agu ipung do...
Kempo, tana do bel kode, do bel kode
Kode kula, kula motang do , mota do agu ndaot,
Ndaot , Rutung do, rutung do, ......... agu lawo do
Tatat ek, tata ta, tata
__________
TOMBO Kempo one Facebook:
Sama2 kela, tamat sehat e kri da io, salam untuk keluargax
(https://www.facebook.com/(, diambil pada 12 April 2023.
________
https://www.youtube.com/watch?v=lBtDhBKW7s8
S1: Co co coe ra ase. Co co coe ra kae'. Co co coe ra. Coo e ra (2x)
Tara ne nggom hau agu ata do. (2x)
S2: Co co coe ra ase. Co co coe ra kae'. Co co coe ra. Coo e ra (2x)
Neka ruap hau ra ase, neka ruap hau ra kae yo.... (2x)
Nia ata dia'n bantanbg cama . Hitu ata di'an lonto cama.
S3: Co co coe ra ase. Co co coe ra kae'. Co co coe ra. Coo e ra (2x)
Tara ne nggom hau agu ata do. (2x)
S4: Nuk, nuk, nuk mose lalo , nuk mose lalo ase kae yo. (2x)
Neka pucu wokok agu ase kae' yo.... (2x)
Eme manga calang bantang tau ase yo. Eme manga pulang tau lonto cama ase kae yo
Hitu ata dia'n bantang cama. Hitu ata dia'n lonto cama.
S5: Nuk, nuk, nuk mose lalo , nuk mose lalo ase kae yo. (2x)
Neka ruap hau ra ase, neka ruap hau ra kae' yo.... (2x)
Eme manga calang bantang tau ase yo. Eme manga pulang tau lonto cama ase kae yo
Hitu ata dia'n bantang cama. Hitu ata dia'n lonto cama.
S6: Co co coe ra ase. Co co coe ra kae'. Co co coe ra. Coo e ra (2x)
Tara ne nggom hau agu ata do. (2x)
S7: Co co coe ra ase. Co co coe ra kae'. Co co coe ra. Coo e ra (2x)
JPS, 17 Januari 2024.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar